ترکمنستان که چشم به صادرات ذخایر عظیم گاز طبیعی خود دارد، ایران را به عنوان یک برنامه استراتژیک اما پیچیده برای ترانزیت به بازارهای غربی می داند.

برای ترکمنستان و جاه طلبی هایش برای صادرات ذخایر عظیم گاز طبیعی خود به غرب، ایران یک برنامه وسوسه انگیز اما بالقوه ارزان و سریع است، با این حال اتکا به شریکی مانند تهران، عوارض بالقوه عمیقی ایجاد می کند.

امکان گرفتار شدن در دام تحریم های غرب را نمی توان نادیده گرفت و ایران در مواقعی ثابت کرده است که یک تامین کننده غیرقابل اعتماد است.

ترکمنستان در حال ارسال گاز به ایران است، البته به عنوان بخشی از قرارداد سوآپ با آذربایجان؛ دو میلیارد متر مکعب گاز به مناطق دورافتاده شمال شرق ایران که نیاز به سوخت دارند، لوله می شود و ایران سپس مبلغی معادل آن را به آذربایجان می فرستد، در نتیجه اگر صرفاً به صورت تصوری باشد، این است که آذربایجان خریدار گاز ترکمنستان است.

تهران ظرفیت خط لوله را با هدف افزایش حجم سوآپ سالانه آذربایجان و ترکمنستان به 5.5 میلیارد متر مکعب افزایش داده است.

موفقیت ظاهری این مدل الهام بخش بیشتری از همین مدل است.

در نوامبر مقامات ترکمنستان و عراق در عشق آباد ملاقات کردند تا در مورد چشم انداز مبادله ای مشابه، تا سقف 9 میلیارد متر مکعب سالانه در یک دوره پنج ساله گفتگو کنند و باز هم ایران به عنوان میانبر عمل خواهد کرد.

رویای ارسال گاز به اروپا، ساخت خط لوله ترانس خزر یا TCP بوده است که ترکمنستان را به آذربایجان متصل می کند و این راه حل بیش از 20 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

و باد مخالف ژئوپلیتیکی از روسیه وجود دارد که باید در نظر گرفته شود، مسکو مخالفت خود را با تکمیل TCP به هر شکلی پنهان نکرده است، علیرغم امضای کنوانسیون 2018 درباره وضعیت حقوقی دریای خزر، که اجازه ساخت یک خط لوله گاز زیردریایی از ترکمنستان به آذربایجان را می دهد.

روسیه مواضع خود را در این زمینه تضعیف کرد، با این حال، با آغاز حمله فاجعه بار تمام عیار خود به اوکراین در اوایل سال 2022 و یک نتیجه کلیدی این بود که اروپا مقدار گازی را که از گازپروم خریداری می کرد به شدت کاهش داد.

این وضعیت به نفع آذربایجان بوده است. در ژوئیه 2022، جمهوری آذربایجان به توافقی مهم با اتحادیه اروپا دست یافت که بر اساس آن باید صادرات خود به اروپا را دو برابر کند و تا سال 2027 به 20 میلیارد متر مکعب در سال برساند.

جدیدترین جایگزین TCP که توسط ترکمنستان مورد بررسی قرار گرفته است این است که ترکیه نقش فعال تری را ایفا می کند تا اینکه فقط یک مسیر ترانزیتی باشد.

در تاریخ 6 دسامبر، گفتگوهایی در عشق آباد در کمیسیون بین دولتی ترکمنستان و ترکیه در زمینه همکاری اقتصادی پیرامون امکان ترانزیت گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق ایران انجام شد.

جزئیات در حال حاضر پراکنده است، وزارت خارجه ترکمنستان که ریاست آن مبادله را برعهده داشت، تنها به وعده پروژه اشاره کرد و گفت که مذاکرات دقیق تر در سطوح دولتی و شرکتی در آینده نزدیک آغاز خواهد شد.

زیرساخت های موجود نشان می دهد که چه چیزی ممکن است.

دو خط لوله انتقال گاز از ترکمنستان به ایران وجود دارد:

ظرفیت 8 میلیارد متر مکعب در سال خط لوله کورپجه-کورتکویو و خط لوله 12.5 میلیارد مترمکعبی دولت آباد - سرخس - خانگیران، این در حالی است که ایران و ترکیه با خط لوله 14 میلیارد مترمکعبی ایران و ترکیه به هم مرتبط هستند.

ترکیه در حال حاضر 9.6 میلیارد متر مکعب در سال گاز ایران را از طریق خط لوله خود وارد می کند، که نشان می دهد تا 4.4 میلیارد متر مکعب می تواند برای صادرات به ترکیه در دسترس باشد - یا اگر ایران بتواند ظرفیت خط لوله خود را تا مرز ترکیه افزایش دهد، احتمالاً بیشتر خواهد بود.

مقامات ترکیه از ارائه هیچ یک از جزئیات خودداری کرده اند - چه در مورد چگونگی ادامه مذاکرات با ترکمنستان، یا در مورد پیشرفت در مذاکرات موازی برای تمدید عرضه گاز با ایران که قرار است در دو سال آینده منقضی شود.

شایعه شده است که مذاکرات اخیر به بن بست رسیده است، در حالی که گفته می شود تهران به دنبال یک تمدید مستقیم است، اعتقاد بر این است که آنکارا خواهان کاهش قابل توجه قیمت و تضمین قطعی است که تهران به طور خودسرانه عرضه را مانند ژانویه 2022 متوقف نخواهد کرد.

این وقفه غیرمنتظره در تحویل گاز باعث شد. و قطع برق در سراسر ترکیه.

ایران در موقعیت سختی قرار دارد و سال‌ها تحریم‌های بین المللی، سرمایه‌گذاری در بخش گاز داخلی آن را کاهش داده است و زمانی که هوای فوق العاده سرد زمستانی پایین می آید، برای برآوردن تقاضای بالای داخلی و تعهدات صادراتی تلاش می کند.

اجازه دسترسی ترکیه به گاز ترکمنستان از طریق شبکه خط لوله می تواند مشکلات ایران را کاهش دهد و در عین حال امنیت عرضه آنکارا را تضمین کند.

گاز ترکمنستان همچنین می تواند در جاه طلبی های ترکیه برای میزبانی از یک مرکز تجارت گاز نقش داشته باشد، در حال حاضر به نظر می رسد برنامه های آنکارا به واردات گاز طبیعی مایع یا LNG توسط کشتی و گاز از روسیه محدود می شود.

این نگرانی ها را برانگیخته است که آنکارا می تواند از این هاب به عنوان پوششی برای صادرات مجدد گاز روسیه به بازارهای اروپایی استفاده کند که واردات گاز روسیه از زمان حمله روسیه به اوکراین را متوقف کرده است.

هر گاز یدکی که ترکیه روزی بتواند وارد کند، می تواند بعداً از طریق خطوط لوله ترکیه با یونان و بلغارستان که هر دو ظرفیت اضافی دارند، دوباره به اروپا صادر شود.

این واقعیت که هر یک از اینها مشروط به ایران است، یک مشکل است.

مشخص نیست که آیا ایران حتی حاضر است به ترکیه اجازه دهد گاز ترکمنستان را از طریق خطوط لوله خود وارد کند یا خیر؛ مطمئن نیست که آنکارا ممکن است صرفاً در تلاش برای استفاده از واردات احتمالی گاز ترکمنستان به عنوان ابزار چانه زنی در مذاکرات جاری با تهران نباشد.

به همان اندازه مشخص نیست که آیا ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق ایران بر خلاف تحریم های بین المللی علیه تهران از سال 2018 است یا خیر.

قرارداد سوآپ گاز آذربایجان با ترکمنستان و ایران تحریم نشده است، در حالی که قرارداد فعلی واردات گاز ترکیه با ایران که توسط شرکت دولتی واردکننده گاز ترکیه بوتاس نگهداری می شود، همیشه از تحریم ها معاف بوده است.

با این حال این معافیت ممکن است به هیچ معامله جدیدی تعمیم داده نشود و در اواخر سال 2022، آنکارا به شرکت‌های خصوصی فرصت واردات گاز از ایران را با استفاده از ظرفیت مازاد خط لوله داد، اما به دلیل ترس از نقض رژیم تحریم‌های بین‌المللی، به سرعت این اقدام را کنار گذاشت.

مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است. سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد. ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست، و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.