در هفته گذشته یا بیشتر شاهد انبوهی از توافق‌های همکاری بزرگ از جمله در انرژی، امنیت و لجستیک بین بخش‌های مختلف ایران، عراق، روسیه و چین بودیم.

عناصر کلیدی آن بخش قابل توجهی از نظم جدید بازار جهانی نفت را تشکیل می دهد، اما سه توافقنامه همکاری اصلی اخیر پیامدهای فوری برای جریان نفت و گاز در سراسر جهان و این کشورها خواهد داشت.

بهترین مکان برای شروع اینجا نقطه پایانی است که چین در طرح بزرگ خود می‌خواهد، همانطور که در پروژه چند نسلی قدرت‌گیری «یک کمربند، یک جاده» مشخص شده است و آنچه می خواهد خاورمیانه را به یک ایستگاه بزرگ نفت و گاز تبدیل کند که بوسیله آن بتواند رشد اقتصادی خود را تقویت کند و تا سال 2030 از آمریکا به عنوان ابرقدرت شماره یک پیشی بگیرد.

سه کشور دارای ذخایر بزرگ نفت و گاز در منطقه به ایران، عراق و عربستان سعودی هستند، بنابراین می خواهد از ابتدا آن ها را کنترل کند.

برای روسیه، که در حال حاضر نفت و گاز زیادی در اختیار دارد (که چین از قبل کنترل قابل توجهی بر آن دارد) اهداف در خاورمیانه متنوع تر است و یکی از اهداف این است که به اعمال نفوذ در چندین کشور که آنها را کلید حفظ قدرت خود بر کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق می داند، ادامه دهد.

مورد دیگر، استفاده از این نفوذ برای تقویت موقعیت خود به عنوان شریک مورد توجه چین است. در مورد سایر کشورهای حاضر در این سریال (ایران، عراق و اکنون به وضوح عربستان سعودی) آنها تا حدی به دلیل حمایت اقتصادی و سیاسی چین (و تا حدی روسیه) در این اتحاد جهانی جدید هستند.

به این ترتیب که ایران و عراق طی دو هفته گذشته مجموعه جدیدی از قراردادهای نفت و گاز را امضا کردند، ایران مدت هاست که از طریق نیابت های سیاسی، اقتصادی و نظامی خود به طور مستقیم و غیرمستقیم بر همسایه خود نفوذ زیادی داشته است. عراق همیشه آماده چنین همکاری هایی در بخش انرژی بود، زیرا دو کشور در چندین مورد از بزرگترین مخازن نفتی مشترک هستند.

آزادگان (در سمت ایران) / مجنون (از طرف عراق)، آذر/بدره، یادآوران/سنباد، نفت شهر/نفت خانه، دهلران/ابوغراب، پایدار غربی/فکه و اروند/ابوغراب جنوبی از جمله این موارد هستند.

این مدت‌هاست که برای ایران در اجتناب از تحریم‌ها بسیار مفید بوده است، زیرا نفت از سمت این مخازن می‌تواند به راحتی به عنوان نفت غیر تحریمی عراق تغییر نام دهد و سپس به هر نقطه از جهان ارسال شود.

از دیگر قراردادهای همکاری اخیر با هدف اطمینان از اینکه هر چه در اختیار ایران است (از جمله کنترل بر ذخایر نفت و گاز عراق)، در اختیار چین و روسیه نیز هست. اول مسکو بود که در 18 مه 10 قرارداد همکاری جدید را با ایران در بخش نفت امضا کرد.

به گفته یک منبع که از نزدیک با وزارت نفت ایران همکاری می کند، این قراردادها شامل شش یادداشت تفاهم، دو قرارداد، یک نقشه راه همکاری نظامی گسترده تر و نقشه راه دیگری مربوط به همکاری های دوجانبه در زمینه های صنعتی است از جمله انتقال فناوری و افزایش بازیافت نفت.

در اصل، اینها به تمدید قراردادهای پنج ساله و 10 ساله قبلی بین روسیه و ایران می‌انجامد و به روسیه اجازه می دهد (همراه با چین در قراردادهای جداگانه، در یک لحظه تحت پوشش قرار گیرد) شرکت های خود را در هر میدان نفت و گاز ایران که مسکو انتخاب می کند، حضور داشته باشد.

همچنین امکان تبادل افسران نظامی بین دو کشور و دسترسی کامل روسیه به فرودگاه ها و بنادر ایران را فراهم می کند.

علاوه بر این، امکان همکاری مستمر در سایر موارد نظامی و امنیتی از جمله اطلاعات، تجهیزات و اشتراک فناوری را فراهم می کند.

الکساندر نواک، معاون نخست وزیر و رئیس مشترک کمیسیون دائمی همکاری های تجاری و اقتصادی روسیه و ایران تاکید کرد که دو کشور بر روی تعاملات بانکی و استفاده از ارزهای ملی خود در معاملات دوجانبه کار می کنند.

همچنین با چندین توافق در بخش حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای، دریایی و هوایی، پیشرفت‌های بیشتری در کریدور حمل‌ و نقل شمال به جنوب (NSTC) حاصل شد، مسکو علاقه مند به توسعه این کریدور تا هند و فراتر از آن است.

جدای از تقویت تجارت بین روسیه و ایران از طریق مناطق خزر و خلیج فارس، این مسیرها همچنین فرصت‌های زیادی را برای استفاده «دو منظوره» اعم از غیرنظامی و نظامی از فرودگاه‌ها و بنادر دریایی فراهم می‌کنند.

چین که همیشه به دنبال ایجاد یک ورودی بزرگ بود، منتظر بود تا گرد و غبار فروکش کند تا اینکه در 23 مه نیز قراردادهای همکاری جدیدی با ایران امضا کرد.

به گفته این منبع ایرانی، این توافقنامه ها به سادگی برخی از جزئیات باقی مانده در زمینه همکاری های مالی، سرمایه گذاری و انرژی مندرج در توافقنامه همکاری جامع 25 ساله ایران و چین را که برای اولین بار در هر نقطه ای از این توافق فاش شد، مشخص می کند.

در توافقنامه 25 ساله، چین قیمت نفت و گاز ایران را حداقل 30 درصد کمتر از معیارهای مربوط به قیمت نفت تضمین می کند.

با این حال، از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022، چین خواستار تخفیف بیشتر نفت ایران به تخفیف 30 درصدی است که در حال حاضر می تواند نفت روسیه را نیز خریداری کند. وی گفت: به طور متوسط، تخفیف چینی ها برای نفت خام ایران به معیار بین المللی در 12 ماه گذشته حدود 44 درصد بوده است.

وی افزود: اما برای ایران بدتر است، زیرا از 11 نوامبر 2022 چین به یوان غیر قابل تبدیل به ایران پرداخت می‌کند، یعنی یوانی که فقط می‌تواند در داخل چین استفاده شود و/یا برای خرید کالاهای چینی خرج شود.

بدتر از آن این است که در حالی که یوان ابزار کلیدی در پرداخت است، چین نیز از ارزهای آنگولا، زامبیا و کنیا برای پرداخت به ایران استفاده می‌کند و چین این کار را به عنوان وسیله‌ای برای ترغیب ایران به خرید کالا از این کشورها انجام می‌دهد. کشورها نیز به نوبه خود می توانند وام های خود را به چین ارائه دهند.

مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است. سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد. ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست، و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.