یک خط لوله جدید عظیم خاورمیانه به آسیا که می تواند برای چندین دهه حجم بالایی از گاز قابل اعتماد را برای شرق فراهم کند، در حال برنامه ریزی است.

وجود چنین خط لوله ای همچنین می تواند منجر به منحرف شدن منابع حیاتی گاز از اروپا شود که در آن تقاضا برای آن به طور چشمگیری افزایش یافته است تا جایگزینی از منابع گاز از دست رفته پس از اعمال تحریم ها علیه روسیه شود.

اعلام خط لوله جدید تنها چند هفته پس از توافق از سرگیری روابط ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین صورت می گیرد که نقطه عطفی در نظم جدید بازار جهانی نفت است.

در پایان سال 2021، طبق آمار آژانس بین المللی انرژی (IEA)، اتحادیه اروپا به طور متوسط بیش از 13.4 میلیارد فوت مکعب (bcf) در روز گاز از طریق خط لوله از روسیه یا حدود 4.9 تریلیون فوت مکعب (tcf) در سال وارد کرد.

علاوه بر آن، حدود 5.3 tcf به شکل LNG تحویل داده شد و در مجموع، روسیه حدود 45 درصد از واردات گاز اتحادیه اروپا در سال 2021 و تقریباً 40 درصد از کل مصرف گاز آن را به خود اختصاص داده است.

خود آلمان برای حدود 30 تا 40 درصد از نیازهای گاز تجاری و خانگی خود بسته به فصل سال به گاز روسیه متکی بود.

این تا حدودی توضیح می دهد که سکوت شدید چندین کشور بزرگ اروپایی - به ویژه آلمان - در اعمال هرگونه تحریم معنادار بر عرضه گاز روسیه، تنها موج واقعی فعالیت در اتحادیه اروپا است.

در هفته‌های اولیه پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، هدف این بود که اطمینان حاصل شود که روسیه تامین گاز یا نفت کشورهای عضو را متوقف نمی‌کند، زیرا آنها قادر به پرداخت به روشی که مسکو ترجیح می‌دهند، نبودند.

این به دنبال فرمان 31 مارس امضا شده توسط رئیس جمهور ولادیمیر پوتین بود که اتحادیه اروپا را ملزم می کرد. خریداران باید به روبل برای گاز روسیه از طریق مکانیسم جدید تبدیل ارز پرداخت کنند یا خطر تعلیق عرضه را دارند.

این دلیل کلیدی بود که پس از حمله آزمایشی روسیه به اوکراین در سال 2014، که طی آن کریمه را ضمیمه کرد، هیچ تحریم انرژی با اهمیتی علیه روسیه اعمال نشد.

با این حال، پس از ناکامی ناتو در انجام هر کاری اساسی برای مبارزه با تجاوز روسیه به اوکراین در سال 2014، این آخرین بار در سراسر ایالات متحده، بریتانیا و چندین متحد دیگر امنیت جهانی ایالات متحده، مصمم شدند که در نهایت در سراسر جهان خط بکشند، اروپا که بر سر آن - و متحدان امنیتی ناتو آن - پیشروی های بیشتر روسیه را نمی پذیرند.

برای این تلاش‌ها، حصول اطمینان از عرضه گاز جدید برای آسیب‌پذیرترین کشورهای اروپایی به منظور جایگزینی گازهایی که از روسیه از دست می‌رفتند، بسیار مهم بود، بهترین راه برای انجام این کار در کوتاه مدت، تامین گاز طبیعی مایع (LNG) بود.

LNG انعطاف‌ پذیرترین شکل گاز برای خریداران است که به آسانی در بازارهای نقطه‌ای در دسترس است و برخلاف گازی که از طریق خطوط لوله ارسال می‌شود، می‌تواند خیلی سریع به هر نقطه مورد نیاز منتقل شود.

بر خلاف انرژی خطوط لوله، حرکت LNG نیازی به ایجاد سطح وسیعی از خطوط لوله در مناطق مختلف و زیرساخت های سنگین مرتبط برای پشتیبانی از آن ندارد، در اصل، ذخایر LNG تامین گاز نوسانی در هر شرایط اضطراری عرضه گاز جهانی است، درست همانطور که اروپا در چند ماه اول پس از حمله روسیه به اوکراین در سال 2022 با آن مواجه شد.

در نظم بازار جهانی نفت، ایالات متحده برای اطمینان از معاملات جدید LNG برای آلمان در آن روزهای اولیه - به ویژه از طرف قطر - و اینکه چرا معاملات گاز بیشتر بین شرکت‌های اروپایی و کشورهای مختلف خاورمیانه دنبال شد، تلاش زیادی کرد.

متأسفانه برای این طرح‌ها، خط لوله جدید گازی که در حال برنامه‌ریزی است در امتداد یک کریدور 2000 کیلومتری از طریق عمان و امارات متحده عربی از طریق دریای عرب و به هند خواهد گذشت.

این اجازه می دهد تا گاز از عمان و امارات و از ایران، عربستان سعودی، قطر و ترکمنستان جمع آوری شود.

این کشورها روی هم، بر اساس برآوردهای بسیار محافظه کارانه، کمتر از 2.9 تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی دارند - ایران 1200 تریلیون مکعب مکعب، قطر 858 تریلیون مکعب، عربستان سعودی 333 تریلیون مکعب، ترکمنستان 265 تریلیون فوت مکعب، امارات 215 تریلیون فوت مکعب و عمان 24 تن ذخایر گازی.

بعلاوه برای ادامه عرضه گاز (از جمله به شکل LNG) از خاورمیانه به اروپا بسیار تهدیدکننده این است که قطر صادرکننده شماره یک LNG در جهان است.

عمان همچنین دارای قابلیت های LNG گسترده ای است که ایران مدت هاست به دنبال استفاده از آن بوده است.

در اینجا ذکر این نکته ضروری است که اگرچه در وهله اول یک خط لوله اصلی از خاورمیانه به هند وجود خواهد داشت، چندین توسعه دیگر این طرح خط لوله به آسانی در دسترس است.

همانطور که در کتاب جدیدم به طور کامل تحلیل شده است، طرح های تمام شده برای خط لوله ایران-هند و خط لوله ایران-پاکستان – که هر دو می توانند تا چین گسترش یابند – مدت هاست که در حال اجرا هستند.

با شروع از بندر بزرگ ایران چابهار، نسخه‌های جایگزین این طرح‌ها شامل خطوط لوله می‌شد که مستقیماً به بندر کلیدی گوادر پاکستان یا یکی از بنادر اصلی هند در گجرات می‌رفتند، یک جایگزین این بود که گاز ایران به گوادر سپس از طریق خط اصلی به هند منتقل شود.

گذشته از مخالفت ایالات متحده با این طرح ها، هند خواهان اطمینان خاطر از ایران بود مبنی بر اینکه بندر چابهار در درجه اول به عنوان یک توسعه تحت رهبری هند در نظر گرفته می شود.

چابهار بدیهی‌ترین جایگزین ترانزیت برای بندر گوادر پاکستان است که توسط چین ساخته و اداره می‌شود، تنها ۷۵ کیلومتر دورتر، و نقطه عزیمت کلیدی در کریدور اقتصادی چین و پاکستان است.

هیچ تضمینی از سوی ایران داده نشد، بنابراین در سال 2018 حمایت هند از آن خط لوله کاهش یافت.

با این حال، اکنون به نظر می‌رسد که چین در برنامه‌های فوری خط لوله خاورمیانه به هند، با حضور یک مقام ارشد اتحادیه اروپا، به طور موقت در عقب نشسته است. منبع امنیت انرژی هفته گذشته به طور انحصاری به OilPrice.com گفت که "این [چین] فقط منتظر خواهد ماند تا پس از راه اندازی خط لوله، حرکت کند.

یکی از پروژه‌های فرعی مربوط به خط لوله اصلی خاورمیانه به هند، انرژی‌دهی مجدد طرح‌های پروژه خط لوله گاز و LNG ایران-عمان است که در کتاب جدید من درباره نظم جدید بازار جهانی نفت نیز به طور کامل تحلیل شده است.

این طرح خط لوله بخشی از یک قرارداد همکاری گسترده‌تر بود که بین عمان و ایران در سال 2013 انجام شد، دامنه آن در سال 2014 تمدید شد و در آگوست 2015 به طور کامل به تصویب رسید که بر واردات حداقل 353 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی عمان در سال از ایران متمرکز بود.

بخش زمینی این پروژه شامل حدود 200 کیلومتر خط لوله 56 اینچی از رودان تا کوه مبارک در جنوب استان هرمزگان است، این بخش دریایی شامل یک خط لوله 36 اینچی به طول 192 کیلومتر در امتداد بستر دریای عمان در عمق 1340 متری از ایران تا بندر صحار در عمان است.

این قرارداد به منظور امکان انتقال کاملا آزاد گاز ایران از طریق عمان از طریق خلیج عمان و خروج از بازارهای جهانی نفت و گاز بود و علاوه بر این، امکان پیشبرد ورود برنامه ریزی شده ایران به بازار جهانی LNG را فراهم می کند.

ایران از مدت ها قبل به دنبال تبدیل شدن به یک رهبر جهانی در صادرات LNG بود و این جاه طلبی دست نخورده باقی مانده است.

برای این منظور، ایران به عنوان بخشی از قرارداد 2013/14/15 با عمان ترتیب داده بود که از حداقل 25 درصد از تاسیسات تولید LNG خود در تاسیسات LNG قلهات استفاده کند.

پس از تبدیل، LNG ایران برای صادرات در کشتی های تخصصی LNG بارگیری می شود و در ازای پرداخت کمیسیون از عمان صادر می شود.

مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است. سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد. ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست، و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.