انتظار می رود تجارت ارمنستان و ایران تا سال آینده به یک میلیارد دلار افزایش یابد و روابط اقتصادی آنها را تقویت کند، هدف ایران کاهش وابستگی انرژی ارمنستان به روسیه است و جایگزین هایی مانند قراردادهای تمدید شده گاز در برابر برق را ارائه می دهد.

تهران و ایروان از اوایل دهه 1990 از روابط صمیمانه – حتی گرم – برخوردار بوده اند و اکنون به نظر می رسد که این پیمان آماده توسعه بیشتر است، اما مسائل ژئوپلیتیک این را به یک پیشنهاد پیچیده تبدیل می کند.

جذابیت این توسعه بیشتر در اعداد مشهود است

همانطور که آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ارمنستان در مصاحبه ای که در 14 نوامبر پخش شد به تلویزیون عمومی ارمنستان گفت، تجارت بین ارمنستان و ایران در حال رونق است، او گفت که در سال 2021 ارزش مبادلات بین دو کشور به 350 میلیون دلار رسید و انتظار می رود این رقم تا سال آینده به یک میلیارد دلار برسد.

گریگوریان این را چیزی فراتر از ایجاد رفاه می داند و در ادامه گفت: روابط اقتصادی دو کشور از نظر امنیتی مهم است.

مصاحبه دیگری از چند روز قبل، این بار توسط مهدی سبحانی، سفیر تازه منصوب ایران در ارمنستان، با خبرگزاری مستقل سیویل نت مستقر در ایروان، زمینه بیشتری را برای این دیدگاه ارائه کرد.

سبحانی به ایده کاهش وابستگی انرژی ارمنستان به روسیه توسط ایران اشاره کرد. در یک توافق دوجانبه سودمند، دو کشور در ماه اوت توافق کردند که قرارداد موجود را تمدید کنند که به موجب آن ارمنستان در ازای تامین گاز طبیعی برق ایران را تامین می کند.

این ترتیب از سال 2009 برقرار بوده است و قرار بود در سال 2026 به پایان برسد، اما اکنون به شکل ظاهرا بهبود یافته حداقل تا سال 2030 ادامه خواهد داشت.

سبحانی گفت: به برکت آن توافق می‌توانیم واردات برق از ارمنستان به ایران را در ازای گاز افزایش، سه یا حتی چهار برابر کنیم.

 در حالی که این ایده امیدوارکننده است، روسیه همچنان می تواند نقش اسپویلر را بازی کند.

خط لوله گاز ایران-ارمنستان، همان ابزاری که می‌توان از آن برای جدا کردن ارمنستان از گاز مسکو استفاده کرد، از سال 2015 متعلق به غول گاز روسیه گازپروم است. روسیه در محدود کردن پتانسیل این مسیر سابقه داشته است.

حتی زمانی که خط لوله در حال طراحی بود، مسکو با موفقیت اصرار داشت که قطر آن به 700 میلی‌متر محدود شود - کمتر از 1420 میلی‌متر که در ابتدا در نظر گرفته شده بود - به عنوان راهی برای اطمینان از اینکه حجم مازاد گاز ایران به کشورهای ثالث فروخته نمی‌شود. این اصلاح فنی حجم خط لوله را به 2.3 میلیارد متر مکعب در سال محدود کرد. در نهایت، گازپروم تمام زیرساخت های توزیع گاز ارمنستان را به طور کامل خریداری کرد.

فقط انرژی نیست که معامله می شود

برای تسریع در سایر مبادلات انسانی و تجاری، یک بزرگراه حیاتی فرامرزی که از منطقه سیونیک جنوبی ارمنستان عبور می کند، در حال ارتقاء اساسی است. در ماه اکتبر، دولت ارمنستان قراردادی 215 میلیون دلاری به دو شرکت ایرانی - گروه بین‌المللی آباد راهان پارس ایرانیان و تونل ساد آریانا - برای انجام این کار منعقد کرد.

پس از اتمام، این جاده به رانندگان امکان می دهد تا از آگارک، در مرز ایران، رانندگی کنند و حدود 32 کیلومتر به سمت شمال از طریق مناطق کوهستانی از طریق 17 پل و از طریق دو تونل ادامه دهند.

اگرچه ایران پیوسته حاکمیت آذربایجان بر قلمرو قره باغ کوهستانی را تأیید کرده است، با این حال به نظر می رسد اغلب بی سر و صدا از منافع ایروان حمایت می کند.

این در حال حاضر در کشمکش بر سر راهروی به اصطلاح زنگزور در حال انجام است. پس از جنگ دوم قره باغ در سال 2020، آذربایجان بخش های وسیعی از خاک، از جمله تمام مرزهای خود با ایران را به دست آورد. پس از آن، باکو مجدداً از تمایل خود برای توسعه مسیر حمل و نقل در لبه جنوبی ارمنستان - کریدور زنگزور - به منظور ایجاد پل ارتباطی با قلمرو اصلی خود با منطقه نخجوان آغاز کرد.

آنچه تهران پیش برده است یک جایگزین است و در اوایل اکتبر، ایران پلی را شکست که ترانزیت سریع‌تر بین سرزمین اصلی آذربایجان و نخجوان را از طریق قلمرو خود تسهیل می‌کرد و در نتیجه هیچ نیازی به کریدور آذربایجان از طریق ارمنستان را از بین می‌برد.

ایران در این شرایط خارج از موقعیت استراتژیک منافع شخصی خود عمل می کند. این کشور مشتاق است از ایجاد یک کریدور فیزیکی در حاشیه شمالی خود جلوگیری کند که جهان ترک را متحد می کند و به طور بالقوه دسترسی آن را به ارمنستان و نقاط شمال را قطع می کند.

سبحانی در گفت و گوی این ماه با اجبار مخالفت ایران با کریدور زنگزور را تکرار کرد.

وی گفت: موضع ما در این مورد در سطحی اعلام شده است که هیچکس نمی تواند آن را تغییر دهد. این موضع رهبر معظم انقلاب ماست که خیلی صریح فرموده اند که ما هیچ تغییر مرزی و ژئوپلیتیکی را نمی پذیریم و نمی پذیریم.

با این حال، منافع ایران و ارمنستان در مورد حضور بازیگران فرامنطقه ای در قفقاز جنوبی، از جمله در موضوع میانجیگری با آذربایجان، متفاوت است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران به صراحت در این باره گفت: حضور بیگانگان در منطقه نه تنها مشکلاتی را حل نمی کند بلکه اوضاع را پیچیده می کند.

ارمنستان به طور فزاینده ای از میانجیگری ایالات متحده و اتحادیه اروپا حمایت می کند، اما تهران مایل است مسائل را منحصراً توسط بازیگران منطقه حل و فصل کند. بر این اساس، ایران از ابتکار سال 2021 برای ایجاد قالب 3+3 برای گفتگوها که شامل سه کشور قفقاز جنوبی - ارمنستان، آذربایجان و گرجستان - و سه قدرت منطقه‌ای مجاور - روسیه، ترکیه و ایران می‌شود، استقبال کرده است.

در حال حاضر جلسات متعددی در این قالب برگزار شده است که آخرین آن در 23 اکتبر در تهران برگزار شد اما به نظر می رسد نتایج کمی از آنها به دست آمده است. (این قالب در هر صورت به اشتباه نامگذاری شده، زیرا در واقع 3+2 است زیرا گرجستان هرگز با شرکت در آن موافقت نکرده است)

سبحانی (سفیر ایران) در جای دیگری از مصاحبه خود سخنان کلی حمایت از حدود 100000 ارمنی قومی که در حمله سپتامبر آذربایجان آواره شده اند، ارائه کرد.

ما معتقدیم که حقوق مردم قره باغ باید تامین شود. حقوق همه مردم قره باغ باید تامین شود. آنها باید فرصت استفاده از حقوق خود را داشته باشند. این واقعیتی است که هیچ کس، از جمله آذربایجان، نمی تواند آن را نادیده بگیرد.

اگرچه او اشاره نکرد که ایران سیاست خاصی در قبال این افراد دارد، اما همین ذکر قره باغ خشم وزارت خارجه آذربایجان را برانگیخت.

مواضع سفیر ایران علیه تمامیت ارضی و حاکمیت خود را یک اقدام تحریک آمیز می دانیم و از ایران انتظار داریم که از چنین اقداماتی که با روح روابط ما مناسب نیست جلوگیری کند و همچنین اقدامات لازم را در خصوص نظرات انجام دهد.

مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است. سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد. ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست، و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.