از اواسط دههٔ ۲۰۲۰، ایالات متحده با رو به رو شدن با تهدیدهای نوین موشکی - از جمله موشک‌های بالستیک، کروز و هایپرسونیک - در صدد است تا نسل جدیدی از سیستم‌های دفاعی را به کار گیرد، پروژه گنبد طلایی (Golden Dome) پاسخی است به این تهدیدها: سیستمی ترکیبی از ماهواره‌ها، ردیابی سریع و سامانه‌های رهگیری در فضا و زمین.
هم‌زمان، شرکت SpaceX با قرارداد حدود ۲ میلیارد دلار قرار است نقش کلیدی در بخش ماهواره‌ای این پروژه ایفا کند... در این مقاله ار مجله انرژی به بررسی کامل این طرح خواهیم پرداخت: از معماری و فناوری، تا بازیکنان اصلی، فرصت‌ها و چالش‌ها.
پروژه گنبد طلایی آمریکا (سیستم دفاع موشکی یکپارچه)
پروژه گنبد طلایی یک مفهوم دفاعی چند‌لایه است که هدف آن محافظت از خاک ایالات متحده و شاید شرکای آن در برابر طیفی وسیع از تهدیدهاست: موشک‌های بالستیک، کروز، هایپرسونیک و حتی حملات فضایی.
معماری اولیه شامل چهار لایهٔ اصلی است:
لایه فضایی جهت ردیابی، تشخیص و رهگیری از فضا. (ماهواره‌ها + حسگرها)
لایه‌های زمینی/منطقه‌ای شامل سامانه‌های راداری، رهگیری زمینی/هوایی و سامانه‌های منطقه‌ای.
ادغام گستردهٔ داده‌ها (فضا، زمین، هوا) با فرماندهی و کنترل مشترک.
هدف نهایی: رهگیری و انهدام تهدیدات قبل از رسیدن به هدف.
به گفتهٔ یکی از تحلیلگران، گنبد طلایی می‌تواند بزرگ‌ترین طرح دفاعی موشکی در تاریخ آمریکا باشد.
نقش کلیدی SpaceX با قرارداد ۲ میلیارد دلاری
شرکت SpaceX، زیر مدیریت Elon Musk، به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی صنعت فضایی جهان شناخته می‌شود ـ با کارنامه‌ای در پرتاب ماهواره‌ها و شبکه اینترنت ماهواره‌ای - با توجه به گزارش‌ها، این شرکت قرار است قراردادی نزدیک به ۲ میلیارد دلار برای بخش ماهواره‌ای پروژه گنبد طلایی دریافت کند.
بر اساس گزارش‌ها:
این قرارداد بخشی از بودجه‌ای است که به‌صورت قانونی تصویب شده. (از جمله طرح بودجه و هزینه‌هایی که در تابستان امضا شده‌اند)
بخش ماهواره‌ای مهمی که توسط SpaceX پیشنهاد شده، سیستم شناسایی اهداف متحرک هوایی (Air Moving Target Indicator) است که می‌تواند تا ۶۰۰ ماهواره را شامل شود.
اگرچه قرارداد به‌طور رسمی اعلام نشده، اما SpaceX در میان رقبا (از جمله شرکت‌های سنتی دفاعی) با مزیت سرعت تولید و پرتاب بالا شناخته می‌شود.
فناوری‌ها و المان‌های فنی
چند نکتهٔ برجسته در معماری فنی گنبد طلایی:
ماهواره‌ها و حسگرها: نیاز به حرکت سریع، پوشش جهانی، توان تشخیص سریع شلیک و رهگیری موشک‌های شلیک شده.
رهگیرهای فضایی: یکی از مفاهیم، رهگیرهایی است که در مدار مستقر شده و قادر باشند قبل از ورود به جو زمین یا در حال ورود، موشک را منهدم کنند.
یکپارچگی داده‌ها و کنترل چند دامنه‌ای (فضا، هوا، زمین): برای مثال شرکت Lockheed Martin تأکید کرده که ادغام سامانه‌های مختلف – از رادارهای زمینی تا ماهواره‌های فضایی – یک ضرورت است.
چالش‌های مهندسی، لجستیکی و اقتصادی: هزینه‌های بسیار بالا، عمر محدود ماهواره‌ها (به‌ویژه در مدار پایین) و مسائل فنی رهگیری در فازهای اولیه شلیک (Boost-phase) از جمله چالش‌های این پروژه هستند.
فرصت‌ها و انگیزه‌های راه‌اندازی
چند انگیزه برای آغاز این پروژه عبارتند از:
افزایش توان بازدارندگی و دفاع ملی در مواجهه با موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک که تهدید جدی‌تری نسبت به گذشته محسوب می‌شوند.
بهره‌برداری از مزیت فناوری‌های فضایی و خصوصی‌سازی فضا (مانند ماهواره‌های انبوه و پرتاب‌های سریع) که پیش از این در بخش تجاری فعال بودند، حالا می توانند به حوزه دفاعی وارد شوند.
پروژه‌های دفاعی بزرگ معمولاً محرک صنایع فضایی و دفاعی هستند و می‌توانند بازار جدیدی برای شرکت‌های خصوصی فراهم کنند (مانند SpaceX)؛ بنابراین این پروژه هم از منظر اقتصاد دفاعی مهم است.
سیاست و پیام راهبردی: نمایش توان آمریکا در حوزهٔ فضای نظامی و ایجاد سپر جهانی.
چالش‌ها، نقدها و ملاحظات
هر چند ایدهٔ گنبد طلایی بلندپروازانه است، اما با چند چالش جدی روبه‌روست:
هزینه‌های هنگفت و عدم قطعیت در برآورد دقیق: برای مثال، مقامات ارشد هزینه اولیه را حدود ۱۷۵ میلیارد دلار اعلام کرده‌اند اما تحلیلگران اختلافات زیادی را پیش‌بینی می‌کنند.
مسائل فنی بزرگ: رهگیری موشک‌ها در فاز شلیک (Boost phase) یا در فاز هایپرسونیک هنوز اثبات‌شده نیست.
مسائل حقوقی، بین‌المللی و ژئوپلیتیکی: برخی کشورها هشدار داده‌اند که توسعه چنین سپری فضایی می‌تواند به دو قطبی شدن فضا و مسابقه تسلیحاتی در فضا منجر شود.
کمبود شفافیت و زمان‌بندی فشرده: با وجود ادعاهایی مبنی بر کامل شدن پروژه تا پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ، گزارش‌ها نشان می‌دهند که تا سال ۲۰۲۸ تنها نسخهٔ نمایشی ممکن است آماده شود.
خطر وابستگی به یک پیمانکار (vendor lock-in): واگذاری حجم بزرگی از کار به شرکت‌هایی چون SpaceX می‌تواند منجر به کاهش تنوع تأمین‌کننده و تضعیف رقابت شود.
آیندهٔ مسیر و چشم‌انداز
به نظر می‌رسد پروژه گنبد طلایی در مسیر خود به چند گام کلیدی نیاز دارد:
تثبیت معماری نهایی: انتخاب لایه‌ها، تعداد واحدها، موقعیت‌های ماهواره‌ای، سامانه‌های رهگیری زمینی و هوایی.
پروتوتایپ و تست عملی: برای مثال شرکت Lockheed Martin برنامه دارد تا رهگیر فضایی را تا سال ۲۰۲۸ آزمایش کند.
انتشار قراردادی گسترده‌تر: مشارکت شرکت‌های دفاعی، فضایی و فناوری متعدد جهت تحقق رویکرد چند شرکت.
زنجیره تامین و تولید انبوه: تهیه ماهواره‌ها، رادارها، رهگیرها، سامانه‌های فرماندهی و کنترل و زیرساخت‌های مرتبط.
ادغام و عملیات‌پذیری: اطمینان از اینکه سیستم نه صرفاً در حالت آزمایش، بلکه در حوزه واقعی عملیاتی شود.
اگر همهٔ این مراحل با موفقیت پیش روند، گنبد طلایی می‌تواند نقطهٔ عطفی در دفاع موشکی و فضایی آمریکا باشد... اما اگر با تأخیر یا شکست مواجه شود، هزینه‌های بسیار بالا و ریسک‌های فنی ممکن است باعث شود که این پروژه به ایده‌ای صرفاً آینده‌نگرانه بدل شود.
پروژه گنبد طلایی نمایانگر یک جهش فناورانه در حوزهٔ دفاع موشکی و فضایی است: ترکیبی از ماهواره‌های متعدد، رهگیری فضایی، داده‌کاوی چند‌دامنه‌ای و سامانه‌های زمینی و فضایی.
شرکت SpaceX با قرارداد حدود ۲ میلیارد دلار وارد این عرصه شده که نشان‌دهندهٔ ورود جدی بخش خصوصی فضایی به حوزهٔ امنیت ملی است در آمریکا است، بااین‌حال، هزینه‌های عظیم، چالش‌های مهندسی، پیچیدگی بین‌المللی و فشار زمانی زیاد، همه عواملی هستند که مسیر را دشوار خواهند کرد و آنچه اکنون اهمیت دارد، نظارت دقیق بر اجرای این پروژه، شفافیت در قراردادها و تضمین تنوع تأمین‌کنندگان برای جلوگیری از وابستگی بیش از حد به یک شرکت خصوصی است.
شرکت ماسک همچنین با دو شرکت ماهواره‌ای دیگر مرتبط شده است که به ترتیب با رله کردن ارتباطات حساس و ردیابی وسایل نقلیه، سروکار دارند.
ایده گنبد طلایی، با الهام از گنبد آهنین رژیم صهیونیستی، در ماه مه توسط ترامپ و وزیر جنگ او، پیت هگست در کاخ سفید رونمایی شد و قرار است به یک سیستم پیچیده از ماهواره‌ها و تسلیحات تبدیل شود که ادعا شد قادر است موشک‌های مهاجم را قبل از برخورد به اهداف آمریکایی نابود کند.
واگذاری قراردادها به اسپیس ایکس نشانه‌ای از این است که اختلاف بین این دو (ترامپ و ماسک) که در اوایل ماه جولای به طور علنی بروز کرد، اکنون حداقل تا حدودی بهبود یافته است، اما ناظران می گویند این تحول، کمکی به حل انتقادهای بخش دفاعی پنتاگون و هشدارها در مورد اتکای بیش از حد به یک پیمانکار برای پروژه‌های امنیت ملی آمریکا، نخواهد کرد.
لینک سایت مرجع
مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است... سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد، ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.
