آفریقا دارای 60 درصد از با کیفیت ترین منابع خورشیدی جهان است، اما تنها 1 درصد از ظرفیت تولید انرژی خورشیدی نصب شده در جهان را دارد.
یک بخش صنعتی توسعه نیافته توسعه دهندگان انرژی خورشیدی را از استفاده از پتانسیل عظیم انرژی خورشیدی این قاره منصرف کرده است، اما در جهانی با تقاضای فزاینده انرژی و درخواست های فوری تر برای کربن زدایی، صنعت انرژی های تجدیدپذیر دیگر نمی تواند آفریقا را نادیده بگیرد و خود آفریقا نیز دیگر نمی تواند نادیده گرفته شود.
تقریباً نیمی از جمعیت آفریقا - تقریباً 600 میلیون نفر - تا سال 2021 به انرژی دسترسی نداشتند.
با افزایش جمعیت قارهای (تا سال 2050، از هر چهار نفر روی کره زمین یک نفر در جنوب صحرای آفریقا خواهد بود) و منطقه صنعتی میشود، انتظار میرود تقاضای انرژی آفریقا در دهه آینده یک سوم افزایش یابد، برآوردن این تقاضا نیازمند افزایش ده برابری ظرفیت تولید برق تا سال 2065 است.
پس سؤال این است که چگونه میتوان سهگانه انرژی آفریقا را حل کرد: چگونه میتوان مطمئن شد که عرضه انرژی
کافی
مقرون به صرفه
پایدار است
نیاز بسیار زیاد است اما فرصت اقتصادی نیز همینطور است. خبر خوب این است که قاره آفریقا دارای پتانسیل عظیم انرژی تجدیدپذیر است، اما بهره برداری کامل از آن بسیار چالش برانگیز خواهد بود.
به گفته امیر باهر، مدیر برنامه در انرژی سازمان ملل، همانطور که اخیراً توسط Energy Monitor نقل شده است، موانع توسعه زنجیره ارزش انرژی خورشیدی آفریقا شامل دسترسی محدود به منابع مالی، فقدان سیاست حمایتی و محیط نظارتی، محدودیتهای زیرساختی، زنجیرههای تامین محلی محدود، و کمبود نیروی کار ماهر و تخصص فنی است.
علیرغم این چالش های جدی متعدد، علاقه به توسعه بخش انرژی های تجدیدپذیر آفریقا به سرعت در حال رشد است و در سالهای اخیر، سرمایهگذاران بینالمللی عجله کردهاند تا در صنعتی که مطمئناً به سرعت در حال گسترش است، جای پای خود را پیدا کنند.
روسیه و چین سال هاست که در بازارهای نوظهور انرژی آفریقا سرمایه گذاری می کنند و اروپا به طور فزاینده ای به سمت صحرا برای ایجاد مزارع خورشیدی در مقیاس انبوه فشار می آورد. در نتیجه، پس از دههها کاهش، تولید در آفریقای جنوب صحرا روندی صعودی دارد.
در واقع، از اوایل قرن گذشته ارزش آن چهار برابر شده است و آن را به سریع ترین بخش تولیدی روی کره زمین تبدیل کرده است.
اما با توجه به اینکه این قاره در مقایسه با بازارهای اروپایی و آسیایی دیر شروع میکند، آیا آفریقا میتواند در زنجیره تامین انرژی خورشیدی رقابت کند؟
پاسخ کوتاه بله است.
یک گزارش اخیر از انرژی پایدار برای همه (یک سازمان تحت حمایت سازمان ملل) نشان میدهد که تولید ماژولهای خورشیدی در برخی از کشورهای آفریقایی در حال حاضر هزینهای قابل رقابت با تولید مشابه در چین است.
تولیدکنندگان چینی در حال حاضر بر زنجیرههای تامین خورشیدی جهانی تسلط دارند، تا حد زیادی به این دلیل که به دلیل زنجیرههای ارزش توسعهیافتهتر، مهار در بازارهای مواد معدنی کمیاب زمین، ارز کمتر قدرتمند و صرفهجویی در مقیاس، میتوانند پنلها را بسیار ارزانتر از غرب تولید کنند.
در حالی که پانل های فتوولتائیک تولید شده در آفریقا به اندازه پانل های چین ارزان نیستند، اما به طرز شگفت انگیزی به یکدیگر نزدیک هستند.
انرژی مانیتور گزارش می دهد: در حالی که برای یک وات مونتاژ ماژول PV در چین 16.3 ¢ هزینه دارد، اما در بازارهایی از جمله تانزانیا (17.9 ¢ ایالات متحده)، آفریقای جنوبی (18¢ ¢ ایالات متحده)، نامیبیا (18.¢ ¢ ایالات متحده)، نامیبیا (18.1¢ ایالات متحده) و غنا (18.3¢ ¢ ایالات متحده) هزینه آن بسیار ناچیز است.
این رقابت مقرون به صرفه تا حدی به این دلیل است که آفریقا محل تجمع مواد معدنی کمیاب زمین است که برای تولید پنل های خورشیدی لازم است.
انتقال تولید فتوولتائیک به آفریقا نه تنها برای شرکتهایی که به دنبال تولید مدلی مقرون به صرفه هستند، یک پیروزی محسوب میشود، بلکه باعث تقویت اقتصاد محلی نیز میشود، زیرا به تمرکز ارزش افزوده در کشورها و مناطقی که نقره، مس و سیلیکون فراوان برای تولید دارند، کمک میکند.
صادرات مواد اولیه در مقابل اجزای فرآوری شده و تولید شده پایین دستی یکی از شاخص های کلیدی اقتصاد توسعه نیافته است.
با این حال، تقویت تولید خورشیدی در آفریقا ممکن است کمک چندانی به سهگانه انرژی آفریقا نکند، اگر تمام قطعات و انرژی تولید شده برای بازارهای بینالمللی بهجای شبکههای محلی که شدیداً به آنها نیاز دارند، ارسال شود.
هجوم طلای فتوولتائیک مطمئناً ممکن است برخی از اقتصادهای آفریقا را تقویت کند، اما به این قاره کمک نمی کند که شکاف های انرژی را بشکند یا ترکیب انرژی قاره را بدون تلاش های سیاسی هدفمند کربن زدایی کند.
متخصصان توسعه بینالمللی تاکید میکنند که کشورهای آفریقایی باید توسعه خود را کنترل کنند یا در معرض خطر بهرهبرداری برای منابع انرژی فراوان خود بدون کنترل منافع باشند.